Dopamin Orucu

Bu konuda yazmamı yazarlık atölyesinden bir arkadaşım rica etti dün. Son günlerde sosyal medyada bu konu hakkında bilgiler çok fazla ve kafa karıştırıyor ‘’ senin alanın, sen ne düşünüyorsun merak ediyorum ‘’ diyerek beni yönlendirdi ve ekledi lütfen çok kısa olmasın biraz uzun olsun diye. İyi de yaptı aslında çünkü ne zamandır konu sıkıntısı çektiğimden elim yazmaya gitmiyordu.  

Dopamin vücudumuzda doğal olarak bulunan kimyasal bir madde, görevi vücudumuzdan beynimize sinyaller iletmek. Duygusal tepkilerimizi ve eylemlerimizi kontrol etmek. Ödül ve haz sistemi üzerinde de etkili, özellikle bağımlılıkla mücadelede etkisi çok önemli.  

Kitap okurken dikkatinin dağıldığını söyleyen pek çok kişinin sosyal medyada yerinden kalkmadan saatler geçirebildiği günümüzde bu konu ilgi çekmiş. Yapılan araştırmalarda sosyal medyanın aşırı dopamin salgılattığı belirlenmiş. Bunu nasıl mı yapıyorlar, her daim yeni içerik vererek …oyunlarda da durum aynı, kolaylıkla haz ve ödül sistemi devreye giriyor. Vücut dengesi bozuluyor çünkü kısa odaklı ödüller söz konusu. Oysa gerçek yaşamda ödülü hak etmek için gayret sarf etmemiz gerekir. Böylelikle anlık hazlara daha fazla maruz kaldıkça zihin yetinmiyor hep daha fazlasını istiyor. Çünkü zihin farklı olanın peşindedir.  

Peki bu durumla nasıl baş edebiliriz gelelim bu konuya, öncelikle kendimize 24 saatlik ya da haftalık oruçlar koyarak başlayabiliriz. Çalışmıyorsanız telefonunuzun bildirim sesini kapatarak belli saatlerde kontrol edebilirsiniz. Ya da iş dışı arkadaşlarınızla günün sadece belli saatlerinde mesajlaşabilirsiniz böylece her an telefon elinizin altında olmaz. Akşam belli saatlerde kapatarak kendinizi engelleyebilirsiniz. Sevdiklerinizle daha kaliteli vakit geçirebilirsiniz. Bu yolla kirlenmiş zihinlerimizi detoxla arındırabiliriz.  

Sosyal medya gibi aşırı yemek ya da alışveriş bağımlılığı içinde bu bahsettiklerim uygulanabilir. Dışarıdan sipariş vermek yerine evde sağlıklı yemekler yapmak, doymuş yağlardan uzak durmak, her istediğinizde değil sadece acıktığınızda yemek, müzik dinlemek ama sakinleştirici müzikler. Yeterli uyumak, güneşten olabildiğince faydalanmak, gün içinde kısa yürüyüşler yapmak ya da egzersizi alışkanlık haline getirmek vb… 

Dopamin orucu; kişiye davranışsal esnekliğini geri kazanması için, bağımlılık yaratan davranışları belli zaman aralıklarıyla kısıtlayarak, bunlarla dürtüsel yolla baş edebilmesini sağlamaktır. 

Siz ya da çocuğunuz için bu söylediklerimi uygulamaya koyarak kolayca başarabilirsiniz ama her şeyden önce gönülden istemeniz ve kararlı olmanız gerekir. Her şeyde olduğu gibi zorlamak ters etki yapabilir. Önce inanmalısınız sonra uygulamalısınız.  

Yerine kitap okumayı, sanal sohbetler yerine gerçek arkadaşlarla doğada buluşmayı seçerek ya da meditasyon yaparak zamanınızı daha verimli geçirebilirsiniz. Kolay gelsin diyorum. 

Arzu AYMAN